Ogród Ducha Gór

Zabytkowy ogród przy Muzeum Karkonoskim — Domu Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie został odnowiony w 2011 roku. Pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i historycznym jest jednym z najciekawszych założeń parkowych w Zachodnich Sudetach. Na obszarze ok. 4,5 ha zaprojektowano ponad kilometr przyrodniczych ścieżek górskich, które prowadzą zwiedzających szlakiem najciekawszych okazów flory parkowej.

Na trasie ścieżek usytuowano pięć domków tematycznych, każdy o indywidualnym i niepowtarzalnym charakterze:

• Chata Wodnika Pożytecznego — z kołem młyńskim i balkonem, z którego rozciąga się widok na moczydło.

• Chata Tajemna — ukryta w skarpie tak, że trawiasty dach zlewa się z otoczeniem, otwarta od frontu, z ławami i stołami wewnątrz. Gościniec Ducha Gór — oparty na 18 słupach akacjowych z ławami i stołami ogniskującymi się na otwartym kominku oraz grillu (z tyłu znajduje się pomieszczenie gospodarcze).

• Chata Skrzata z mchu i paproci — o konstrukcji z desek, z dachem dwuspadowym z zastrzałami z gałęzi, pokrytym trawą, mchem i porostami. Obok chaty grzybowy płot oraz grzybowy stół z grzybowymi stołkami.

• Chata Rzepichy Zielarki — utrzymana w charakterze prymitywnej zagrody, gdzie ściany wykonane są z pionowych sztachet korespondujących z ogrodzeniem zielarskiego ogrodu. Te naturalne, drewniane elementy małej architektury doskonale wpisują się w górski, nieco omszały i surowy charakter parku.

Dodatkową atrakcją dla najmłodszych jest Placyk Dobrej Kondycji — miejsce promujące aktywność fizyczną w formie placu zabaw z urządzeniami wykonanymi w stylistyce nawiązującej do pozostałych elementów małej architektury. Wielkim walorem parku są przepiękne, rozległe widoki w kierunku pasma Karkonoszy, które można podziwiać z pergoli widokowej umiejscowionej na kamiennym kręgu, skonstruowanej z drągów ułożonych na wzór szachulca, charakterystycznego dla tutejszej starej architektury.

Edukacja ekologiczna

Na terenie parku organizowane są plenerowe lekcje przyrodnicze dla dzieci i młodzieży szkolnej oraz grup zorganizowanych. Metody, forma i treść zajęć dostosowane zostały do wieku uczestników. Zajęcia z edukacji ekologicznej realizuje się w oparciu o przyrodę parku, z wykorzystaniem nowych obiektów infrastruktury: przyrodniczych ścieżek górskich, domków tematycznych, pergoli widokowej. Lekcje prowadzone są przez przewodnika — edukatora i pedagoga, towarzyszą im gry i zabawy edukacyjne. Na uczestników zajęć czeka doskonała rozrywka na Placyku Dobrej Kondycji. Możliwe są również zajęcia dla osób niepełnosprawnych.

Drzewostan

Utworzony ponad 100 lat temu przez dwóch wybitnych pisarzy, braci — Carla i Gerharta Hauptmannów — park stał się zarówno ostoją rodzinną, jak i miejscem ich twórczej pracy. Gerhart Hauptmann (1862-1946) — ojciec niemieckiego dramatu naturalistycznego, uhonorowany w 1912 r. literacką Nagrodą Nobla za całokształt twórczości, stworzył w Szklarskiej Porębie swoje największe dzieła: „Tkacze”, „Futro bobrowe”, „Woźnica Henschel”, „Wniebowzięcie Hanusi” czy „Kolega Crampton”. Carl Hauptmann (1858-1921) zasłynął przede wszystkim za sprawą „Księgi Ducha Gór”, będącej zbiorem dziewięciu przygód legendarnego Władcy Karkonoszy. Dzięki zamiłowaniom przyrodniczym Carla, który sprowadzał sadzonki drzew i krzewów, park zyskał swój unikalny charakter oraz różnorodność gatunkową roślin. Przy zakładaniu parku wykorzystane zostały naturalne formacje roślinno-skalne, w tym buki porastające granitowe skałki, do których dosadzono kolejne formacje drzew w grupach po kilka sztuk razem. Zasadniczą część drzewostanu stanowią drzewa iglaste uzupełnione o celowe nasadzenia, wśród których przeważają srebrne świerki, modrzewie i sosny, a szczególną uwagę zwracają sosna-wejmutka, sosna-limba, żywotnik olbrzymi, choina kanadyjska i świerk kłujący odmiany sinej, które należałoby uznać za pomniki przyrody.

Dużą wagę w formowaniu parku zwrócono na prospekty widokowe w kierunku masywu Karkonoszy, ukształtowanie polan i swobodne, luźne nasadzenia okazów drzew, które starano się należycie wyeksponować, a także utrzymanie mieszanego typu drzewostanu. Do końca II wojny światowej park uznawany był za atrakcję turystyczną Szklarskiej Poręby i wymieniany w przewodnikach jako miejsce godne odwiedzenia.